Cmentarz wojenny nr 267, znany również jako Waryś, to niezwykle ważny zabytek z czasów I wojny światowej. Jego autorstwo przypadło w udziale Robertowi Motce, a lokalizacja znajduje się w malowniczym przysiółku Waryś, który jest częścią miejscowości Borzęcin, znajdującej się w gminie Borzęcin w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim.
Cmentarz ten jest jednym z ponad 400 wojennych cmentarzy, które powstały w zachodniej Galicji, a które zostały zrealizowane przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej z siedzibą w Krakowie. Dzięki ich pracy, historyczne miejsca upamiętniające poległych żołnierzy nadal pozostają w dobrym stanie dla przyszłych pokoleń.
W VIII okręgu brzeskim, w którym znajduje się cmentarz nr 267, łącznie można znaleźć aż 52 tego typu nekropolie, co podkreśla znaczenie tego regionu w kontekście historycznym i kulturowym. Każdy z cmentarzy opowiada swoją unikalną historię, upamiętniając odwagę i poświęcenie tych, którzy walczyli w czasie wielkich konfliktów zbrojnych.
Opis cmentarza
Cmentarz wojenny nr 267 usytuowany jest po prawej stronie drogi Bielcza – Radłów, zaledwie około 20 metrów od tej drogi, w malowniczym otoczeniu lasu. Jest on dobrze widoczny z drogi, oddziela go od niej jedynie pas łąki, co czyni go dostępnym dla zwiedzających. Jego forma jest prostokątna, a łączna powierzchnia wynosi 173 m².
Ogrodzenie cmentarza wykonane jest z dwóch rzędów stalowych rur, które rozciągają się między solidnymi murowanymi słupkami. Wejście na teren obiektu umożliwia jednoskrzydłowa metalowa furtka umiejscowiona pomiędzy dwoma identycznymi słupkami. Od furtki prowadzi alejka, która została wysypana tłuczonym kamieniem, kierując odwiedzających do centralnego pomnika.
Centralnym elementem tego miejsca jest betonowy postument, na którym wznosi się krzyż łaciński. Na pomniku znajduje się tablica inskrypcyjna, na której widnieją daty 1914-1915 oraz napis: “ERLOSCHEN SIND UNSERE NAMEN ABER UNSERE TÄTEN LEUCHTEN”. Tłumacząc na język polski, oznacza to: “Zgasły nasze imiona, ale nasze czyny świecą”.
Na cmentarzu można również znaleźć cztery oryginalne nagrobki, które posiadają drewniane krzyże łacińskie oraz tabliczki imienne umieszczone w ich wnękach. Całość nagrobków została pokryta dachówką, co nadaje im szczególny charakter i podkreśla ich historyczną wartość.
Polegli
Na tym cmentarzu znajduje się łącznie 56 żołnierzy, którzy oddali życie podczas I wojny światowej. W skład tej grupy wchodzą:
- 26 żołnierzy armii austro-węgierskiej, z czego 19 zostało zidentyfikowanych. Służyli w jednostkach K.u.K.IR28 oraz K.u.K.IR59,
- 30 żołnierzy armii rosyjskiej, gdzie tylko dwóch z nich zidentyfikowano.
Ci żołnierze polegli w okresie od 21 grudnia 1914 roku do 3 stycznia 1915 roku.
Losy cmentarza
Po zakończeniu II wojny światowej cmentarze z czasów I wojny zaczęły być zaniedbywane i podlegały naturalnemu niszczeniu. Wpływ na ich stan miały zarówno czynniki atmosferyczne, jak i wzrastająca roślinność, a nawet przypadki wandalizmu. Dopiero w latach 90. dostrzegano konieczność ich ochrony i konserwacji.
Cmentarz wojenny nr 267, pomimo trudnych warunków, ocalał w relatywnie dobrym stanie. Chociaż z terenu zniknęły rury ogrodzenia, a drewniane krzyże uległy naturalnemu zniszczeniu, to jednak zachowały się inne elementy, takie jak słupki ogrodzeniowe, nagrobki, centralny pomnik oraz tabliczki imienne, na których niektóre nazwiska zostały częściowo zatarte.
Przeprowadzono dla niego gruntowny remont, który przywrócił mu dawny wygląd. R. Frodyna zauważył, że na starym krzyżu znajdowała się figura Chrystusa, której już nie ma na nowym. Cmentarz obecnie jest systematycznie pielęgnowany i według stanu z 2015 roku, prezentuje się w bardzo dobrym stanie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 30.10.2014 r.]
- a b Jerzy J. P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 3. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2005 r.
- a b c d Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom III. Bochnia-Limanowa-Brzesko. Rewasz, 1998 r.
- a b Zachodniogalicyjskie cmentarze wojenne. [dostęp 12.12.2015 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Pomnik Pamięci o Zagładzie Romów w Borzęcinie | Waryś (Borzęcin)Oceń: Cmentarz wojenny nr 267 – Waryś