Jan Baranowicz to postać wybitna w polskiej literaturze, urodzony 15 maja 1906 roku w Borzęcinie, w pobliżu Brzeska w Krakowskiem. Jego życie zakończyło się 20 czerwca 1983 roku w Katowicach.
Był nie tylko poetą, ale także prozaikiem, który w swych dziełach w mistrzowski sposób łączył różnorodne formy literackie. Jego twórczość obejmowała fraszki, humoreski oraz satyry, w których zastosował lekki, pełen humoru styl, ożywiając literackie tradycje.
Baranowicz stworzył również liczne książki dla dzieci i młodzieży, które były niezwykle popularne w swoim czasie. Dodatkowo, jego talent artystyczny przejawiał się w audycjach radiowych, które cieszyły się dużym uznaniem wśród słuchaczy.
Życiorys
Jan Baranowicz, znany z wielu pseudonimów, w tym Baran, w 1926 roku zdał maturę, co umożliwiło mu rozpoczęcie studiów na UJ w Krakowie. Wybrał kierunek filologia polska, a następnie związał się z seminarium duchownym w Tarnowie. Jego aktywność artystyczna rozpoczęła się na Śląsku, gdzie od 1913 uczestniczył w różnych organizacjach młodzieżowych, takich jak „Znicz” oraz „Wici”. W trudnych czasach kryzysu ekonomicznego zdecydował się na pracę w Ochotniczych Drużynach Robotniczych.
Na scenie literackiej zadebiutował w 1923 roku, publikując swoje wiersze w prasie. W 1938 roku jego dorobek wzbogacił się o tom poezji Pieśń o jaworowym krzaku. W czasie II wojny światowej Baranowicz pełnił rolę urzędnika w wiejskiej Spółdzielni Spożywców, pracując w miejscowościach takich jak Borzęcin oraz Bogumiłowice. Niestety, w 1943 roku został aresztowany przez gestapo z powodu swojej współpracy z Batalionami Chłopskimi (BCh).
Po wojnie, w latach 1945–1953, Baranowicz był redaktorem w katowickiej rozgłośni Polskiego Radia. Od 1961 roku, jako kierownik literacki Teatru Nowego w Zabrzu, kontynuował swoją działalność artystyczną. W 1956 roku otrzymał prestiżową nagrodę kulturalną WRN w Katowicach, wyróżniającą jego całokształt twórczości literackiej. Wśród jego osiągnięć warto wymienić utwory takie jak Mój przyjaciel Lompi oraz Święta z Kępy, które przyniosły mu nagrodę Rady Ministrów.
Jan Baranowicz został odznaczony wieloma wyróżnieniami, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Złotym Krzyżem Zasługi, a także Medalem 10-lecia Polski Ludowej oraz Medalem 30-lecia Polski Ludowej. Był dwukrotnie nagradzany odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” oraz otrzymał odznakę „Zasłużony dla rozwoju województwa katowickiego”.
Po jego śmierci, Baranowicz został pochowany na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach, pozostawiając po sobie bogaty dorobek literacki i pamięć wśród społeczności, której służył przez całe życie.
Dzieła
Jan Baranowicz jest autorem wielu znakomitych dzieł, które w znaczący sposób wzbogaciły polską literaturę. Jego twórczość obejmuje różnorodne formy, od wierszy po opowiadania ludowe.
- Wiersze (1946),
- Madejowa klechda (1947),
- Szopka betlejemska (1947),
- Łąka skowronków (1948),
- Spółdzielnia nad Zieloną Wodą (1950),
- Chłopska pieśń walki i zwycięstwa (1952),
- Spółdzielnia nad jeziorem (1952),
- Muzyka świerszczy (1953),
- Mój przyjaciel Lompi (1953, 1954, 1955),
- Na chłopski rozum (1954),
- Kołacz i razowiec (1955),
- Pieśń o Marku Prawym (1955),
- Trudna młodość (1956),
- Baśnie śląskie (1957),
- Lata we mgle (1957),
- Święta z Kępy (1957),
- Zielone ścieżki (1957),
- Ośmiu świętych od wina (1958),
- Ludzie i świątki (1959),
- Liryki wybrane (1960),
- Juliusz Ligoń (1960),
- Kurtokowie (1962),
- Baśnie kwitną na hałdach (1962),
- Studnia Białonóżki (1963),
- Potok Łabajów (1965),
- Przygoda z krętogłowem (1966),
- Mój krajobraz (1966),
- Strzały na grobli (1974),
- Kolczyki Kalimury (Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1974),
- Notatnik beskidzki (1975).
Jego bogaty dorobek literacki, który przyciąga uwagę zarówno krytyków literackich, jak i czytelników, \npotwierdza niezwykłą talent i różnorodność twórczości Baranowicza.
Przypisy
- Katowickie bery..., Nasze Katowice, nr 8 (34), ISSN 1899-9530, s. 5.
- Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 34-35. 1984 r.
Oceń: Jan Baranowicz