Sławomir Mrożek


Sławomir Piotr Paweł Mrożek, urodzony 29 czerwca 1930 roku w Borzęcinie, to postać, której dorobek artystyczny do dziś fascynuje wielu czytelników i miłośników teatru. Zmarł 15 sierpnia 2013 roku w Nicei, pozostawiając po sobie bogaty zbiór twórczości literackiej.

Był nie tylko pisarzem, ale również utalentowanym rysownikiem, co wzbogaciło jego artystyczny wyraz i charakter dzieł. Jego twórczość obejmowała satyrę, dramaty oraz opowiadania, w których podejmował złożone tematy filozoficzne, polityczne, obyczajowe oraz psychologiczne.

Mrożek, jako dramaturg, zdobył uznanie w nurcie teatru absurdu, co pozwalało mu na twórcze eksperymentowanie z formą i treścią, a także na krytyczne spojrzenie na rzeczywistość społeczną i polityczną.

Życiorys

Sławomir Mrożek, znakomity polski dramaturg, urodził się w Borzęcinie, a gdy miał trzy lata, jego rodzina przeniosła się do Krakowa. W 1949 roku ukończył maturę w Liceum Ogólnokształcącym im. Bartłomieja Nowodworskiego. Swój rozwój akademicki kontynuował na kilku uczelniach, w tym na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej, Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz podczas studiów z zakresu orientalistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednakże, żaden z kierunków nie został przez niego ukończony.

Debiut Mrożka jako rysownika miał miejsce w 1950 roku, a od 1953 roku publikował rysunki w czasopiśmie Przekrój. W tym samym roku ukazały się również jego zbiory opowiadań: Opowiadania z Trzmielowej Góry oraz Półpancerze praktyczne, co stanowiło jego pierwsze literackie osiągnięcie. W 1953 roku Mrożek podpisał tzw. Apel Krakowski, manifestujący wsparcie dla stalinowskiego reżimu w Polsce, w kontekście aresztowań duchownych katolickich, którzy zostali skazani w oparciu o sfabrykowane zarzuty.

W jednym ze swoich artykułów dla Dziennika Polskiego Mrożek odniósł się do brutalnych działań ówczesnej władzy, pisząc: „Tymczasem ten człowiek ocierając, się o nas, pracował nad tym, żeby nas zabić. Przesyłając szpiegowskie raporty do Monachium wskazywał nas i nasze domy jako dokładny cel dla bomb, dla armat, dla śmiercionośnych bakterii.”

W latach 1956–1958 Mrożek prowadził rubrykę satyryczną pt. „Postępowiec” w Życiu Literackim. Jego pierwszy dramat, Policja, ukazał się w 1958 roku, lecz to spektakl Tango z 1964 roku przyniósł mu międzynarodową renomę. Uczestniczył także w drugim wystawieniu spektaklu w gdańskim teatrze Bim-Bom pt. „Radość poważna” w 1956 roku.

W 1963 roku Mrożek opuścił Polskę i przez następne lata mieszkał we Francji (w Paryżu), potem osiedlił się w Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech oraz Meksyku, na ranczo La Epifanía, gdzie spędził lata 1989–1996. W 1968 roku opublikował na łamach prasy francuskiej list, który protestował przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, a w grudniu 1981 wyraził sprzeciw wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

Sławomir Mrożek powrócił do Polski w 1996 roku. W 2002 roku przeszedł udar mózgu, co spowodowało afazję, czyli utratę zdolności mówienia i pisania. Dzięki trwałej terapii, która trwała około trzech lat, udało mu się odzyskać umiejętności komunikacyjne, a efektem tej walki stała się jego autobiografia.

W dniu 6 maja 2008 roku Mrożek ogłosił zamiar powrotu do Nicei, we Francji, korzystając z lepszego klimatu dla zdrowia. Ostateczne opuszczenie Polski miało miejsce dokładnie miesiąc później – 6 czerwca 2008 roku, gdy wyruszył z lotniska w Balicach. Zmarł w nocy 15 sierpnia 2013 roku w szpitalu w Nicei, a jego prochy spoczęły w Panteonie Narodowym w Krakowie. Pogrzeb odbył się 17 września 2013 roku w kościele Świętych Piotra i Pawła w Krakowie, gdzie Mszy świętej przewodniczył kardynał Stanisław Dziwisz.

Życie prywatne

Sławomir Mrożek przyszedł na świat w Borzęcinie, w gospodarstwie rodzinnym jego ojca, Antoniego Mrożka, który pełnił funkcję kierownika urzędu pocztowego. Jego matką była Zofia Kędzior, pochodząca z rodziny przedsiębiorcy mleczarskiego. W rodzinie Mrożków było troje dzieci, w tym brat Jerzy oraz siostra Litosława, z którymi autor dzielił swoje dzieciństwo.

Mrożek doświadczył miłości i straty w swoim życiu osobistym. Jego pierwsza żona, uzdolniona malarka, Maria Obremba, z którą połączył się w 1959 roku, zmarła niespodziewanie w 1969 roku, co okazało się dla niego wielką tragedią. Po kilku latach, w 1987 roku, znalazł nową miłość w osobie Meksykanki, Susanę Osorio Rosas, z którą zawarł małżeństwo, przynosząc nowe rozdziały w swoim życiu.

Wyróżnienia i nagrody

Ordery i odznaczenia

Sławomir Mrożek, wybitny pisarz i dramatopisarz, został uhonorowany licznymi odznaczeniami za swoje osiągnięcia artystyczne i literackie. Wśród jego zasług znajdują się:

  • Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie w 2013,
  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 1997,
  • Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2010,
  • Order Ecce Homo – 2012,
  • Legia Honorowa – Francja, 2003,
  • Odznaka „Adwokatura Zasłużonym” – pośmiertnie w 2016 roku.

Inne

W swoim życiu Mrożek zdobył także wiele nagród, które ukazują jego znaczenie w literaturze. W 1962 roku został jednym z czterech pierwszych laureatów literackiej nagrody im. Kościelskich. Rok 1987 przyniósł mu nagrodę miasta Klosterneuburg im. Franza Kafki. Wyróżnienia te były kontynuowane, gdy w 1990 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa.

W 2000 roku jego wkład w kulturę został doceniony tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W grudniu 2004 roku jego książka „Varia. Jak zostałem filmowcem” została uhonorowana Nagrodą Krakowska Książka Miesiąca. W 2007 roku Mrożek został nominowany do Nagrody Literackiej Nike za dzieło „Baltazar. Autobiografia”.

Niezależnie od prodigiów literackich, w 2010 roku, za korespondencję z Stanisławem Lemem w postaci wydanych przez Wydawnictwo Literackie „Listów Mrożek”, otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego. Na koniec, 23 marca 2012 roku, Sławomir Mrożek został doktorem honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Twórczość

Sławomir Mrożek w swojej literackiej twórczości podejmuje różnorodne tematy, które obejmują zarówno istotne wątki związane z historią Polski oraz kulturowymi tradycjami, na przykład romantyzmem, jak i bardziej uniwersalne zagadnienia takie jak pojęcie wolności czy zjawiska związane z zagrożeniem, jakie stawia współczesna cywilizacja.

Zbiory opowiadań

  • Opowiadania z Trzmielowej Góry, 1953,
  • Półpancerze praktyczne, 1953,
  • Słoń, 1957,
  • Wesele w Atomicach, 1959,
  • Deszcz, 1962,
  • Dwa listy i inne opowiadania, 1970,
  • Opowiadania, 1981,
  • Donosy, 1983,
  • Śpiąca Królewna,
  • Woda,
  • Ostatni husarz,
  • Zeszyt,
  • Małe prozy, 1990,
  • Lew,
  • Czekoladki dla Prezesa, 2018.

Dramaty

  • Policja, 1958,
  • Męczeństwo Piotra Oheya, 1959,
  • Indyk, 1960,
  • Na pełnym morzu, 1961,
  • Karol, 1961,
  • Strip-tease, 1961,
  • Zabawa, 1962,
  • Kynolog w rozterce, 1962,
  • Czarowna noc, 1963,
  • Śmierć porucznika, 1963,
  • Tango, 1964,
  • Der Hirsch, 1965,
  • Racket Baby, 1965,
  • Poczwórka, 1967,
  • Dom na granicy, 1967,
  • Testarium, 1967,
  • Profesor, 1968,
  • Drugie danie, 1968,
  • Szczęśliwe wydarzenie, 1971,
  • Rzeźnia, 1973,
  • Emigranci, 1974,
  • Garbus, 1975,
  • Serenada, 1977,
  • Lis filozof, 1977,
  • Polowanie na lisa, 1977,
  • Krawiec, 1977,
  • Lis aspirant, 1978,
  • Pieszo, 1980,
  • Vatzlav, 1982,
  • Ambasador, 1982,
  • Letni dzień, 1983,
  • Alfa, 1984,
  • Kontrakt, 1986,
  • Portret, 1987,
  • Wdowy, 1992,
  • Miłość na Krymie, 1993,
  • Wielebni, 2000,
  • Piękny widok, 2000,
  • Karnawał, czyli pierwsza żona Adama, 2013.

Powieści

  • Maleńkie lato, 1956,
  • Ucieczka na południe, 1961.

Zbiory felietonów

  • Małe listy, 1981,
  • Dziennik powrotu, 2000,
  • Małe listy, 2000.

Scenariusze filmowe

  • Wyspa róż, 1975,
  • Amor, 1978,
  • Powrót, 1994.

Inne

  • Rysunki, Iskry, Warszawa 1982,
  • Baltazar. Autobiografia, 2006,
  • Człowiek według Mrożka. Rysunki 1950-2000,
  • Tango z samym sobą. Utwory dobrane, Noir sur Blanc, Warszawa 2009,
  • Dziennik. Tom 1. 1962-1969, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010,
  • Dziennik. Tom 2. 1970–1979, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2012,
  • Dziennik. Tom 3. 1980–1989, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013,
  • Listy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2011,
  • W emigracyjnym labiryncie. Listy 1965–1982, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, ISBN 978-83-08-06446-7,
  • Listy 1964-1988. Sławomir Mrożek, Józef Czapski, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08066-5.

Oceń: Sławomir Mrożek

Średnia ocena:4.92 Liczba ocen:9